تفاوت بین غذاهای فرآوری شده و فوق فرآوری شده

غذاهای فرآوری شده و فوق فرآوری شده دو اصطلاحی هستند که اغلب با هم اشتباه گرفته می‌شوند، اما تفاوت‌های مهمی بین آن‌ها وجود دارد.

غذاهای فرآوری شده

• تعریف:به هر نوع تغییری که در غذا ایجاد شود تا آن را برای مصرف آماده کنند، فرآوری می‌گویند. این تغییرات می‌تواند شامل شستن، برش زدن، پختن، کنسرو کردن و خشک کردن باشد.
• مثال‌ها:نان، پنیر، کنسرو لوبیا، میوه‌های خشک شده، سبزیجات منجمد

مزایا:

• افزایش ماندگاری غذا
• تسهیل در آماده‌سازی غذا
• گاهی اوقات افزایش ارزش غذایی (مثلاً شیر غنی شده با ویتامین (D)

معایب:

• ممکن است برخی از مواد مغذی در فرآیند فرآوری از بین بروند.
• ممکن است به غذا نمک یا شکر اضافه شود.

غذاهای فوق فرآوری شده

• تعریف:این غذاها فراتر از فرآوری ساده هستند و شامل افزودن مواد شیمیایی، رنگ‌ها، طعم‌دهنده‌ها، شکر، نمک و چربی‌های ناسالم هستند. این غذاها معمولاً حاوی چندین ماده تشکیل‌دهنده هستند که اغلب نام‌های آنها برای مصرف‌کننده ناشناخته است.
• مثال‌ها:نوشابه‌های گازدار، چیپس، بیسکویت‌های بسته‌بندی شده، سوسیس و کالباس، غذاهای آماده منجمد

معایب:

• کمبود مواد مغذی:این غذاها معمولاً فیبر، ویتامین‌ها و مواد معدنی کمی دارند و در عوض سرشار از قند، نمک و چربی‌های ناسالم هستند.
• افزایش خطر بیماری‌ها: مصرف زیاد این غذاها با افزایش خطر چاقی، دیابت، بیماری‌های قلبی و برخی سرطان‌ها مرتبط است.
• اعتیاد آور: برخی از مواد افزودنی موجود در این غذاها می‌توانند باعث ایجاد اعتیاد شوند و میل به مصرف بیشتر غذا را افزایش دهند.

ارزش غذایی مواد خوراکی فوق فرآوری شده: یک نگاه دقیق

مواد غذایی فوق فرآوری شده آن دسته از غذاهایی هستند که طی فرآیندهایی مانند کنسرو کردن، خشک کردن، نمک‌زنی، افزودن شکر و چربی یا سایر مواد نگهدارنده، از حالت طبیعی خود خارج شده‌اند. این فرآیندها در حالی که ماندگاری غذا را افزایش می‌دهند، اما متأسفانه بر ارزش غذایی آن‌ها نیز تأثیر می‌گذارند.

چرا ارزش غذایی مواد غذایی فوق فرآوری شده کاهش می‌یابد؟

• کاهش ویتامین‌ها و مواد معدنی:بسیاری از ویتامین‌ها و مواد معدنی حساس به حرارت، نور و اکسیژن هستند. فرآیندهای فرآوری این مواد مغذی را از بین می‌برند.
• افزایش قند، نمک و چربی‌های ناسالم:برای بهبود طعم و افزایش ماندگاری، اغلب به غذاهای فوق فرآوری شده مقادیر زیادی قند، نمک و چربی‌های اشباع یا ترانس اضافه می‌شود. این مواد می‌توانند به مشکلات سلامتی مانند چاقی، فشار خون بالا و بیماری‌های قلبی منجر شوند.
• افزایش مواد افزودنی: برای بهبود ظاهر، بافت و طعم غذا، از مواد افزودنی مختلفی مانند رنگ‌ها، طعم‌دهنده‌ها و امولسیفایرها استفاده می‌شود. اثرات طولانی‌مدت برخی از این مواد بر سلامتی هنوز به طور کامل شناخته شده نیست.
• کاهش فیبر: فرآیندهای فرآوری اغلب فیبر موجود در غذا را کاهش می‌دهند. فیبر برای سلامت دستگاه گوارش و کنترل قند خون بسیار مهم است.

چه عواقبی ممکن است در پی مصرف بیش از حد مواد غذایی فوق فرآوری شده باشد؟

• چاقی و اضافه وزن: مصرف زیاد غذاهای پر کالری و کم فیبر می‌تواند منجر به افزایش وزن شود.
• بیماری‌های قلبی عروقی: مصرف زیاد نمک، چربی‌های اشباع و قندهای افزوده خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی را افزایش می‌دهد.
• دیابت نوع ۲: مصرف زیاد قندهای افزوده می‌تواند به مقاومت به انسولین و در نتیجه دیابت نوع ۲ منجر شود.
• برخی سرطان‌ها: برخی مطالعات نشان داده‌اند که مصرف زیاد گوشت‌های فرآوری شده ممکن است خطر ابتلا به برخی سرطان‌ها را افزایش دهد.
• مشکلات گوارشی:کاهش فیبر در رژیم غذایی می‌تواند به مشکلات گوارشی مانند یبوست منجر شود.

 آیا همه مواد غذایی فرآوری شده بد هستند؟

پاسخ کوتاه این است: خیر. برخی مواد غذایی فرآوری شده ممکن است نسبت به سایرین سالم‌تر باشند. برای مثال:

• کنسرو ماهی یا لوبیا:این محصولات می‌توانند منبع خوبی از پروتئین و سایر مواد مغذی باشند، به شرطی که در آب یا آب سبزیجات کنسرو شده باشند و نمک اضافه شده کمی داشته باشند.
• نان کامل: نانی که از آرد کامل تهیه شده باشد، فیبر و سایر مواد مغذی بیشتری نسبت به نان سفید دارد.
• ماست کم چرب: ماست می‌تواند منبع خوبی از کلسیم و پروتئین باشد.

با این حال، حتی این مواد غذایی نیز به طور کامل جایگزین مواد غذایی تازه و طبیعی نمی‌شوند.

چگونه مواد غذایی فرآوری شده سالم‌تری انتخاب کنیم؟

• برچسب مواد غذایی را به دقت بخوانید: به دنبال محصولاتی با کمترین میزان قند، نمک، چربی‌های اشباع و چربی‌های ترانس باشید.
• مواد تشکیل دهنده طبیعی را انتخاب کنید:محصولاتی را انتخاب کنید که حاوی مواد تشکیل دهنده طبیعی و شناخته شده باشند.
• غذاهای فوق فرآوری شده را به عنوان مکمل رژیم غذایی خود در نظر بگیرید: این غذاها می‌توانند در مواقعی که وقت کافی برای تهیه غذا ندارید، مفید باشند، اما نباید بخش اصلی رژیم غذایی شما را تشکیل دهند.

• آشپزی در خانه:  آشپزی در خانه به شما این امکان را می‌دهد که بر مواد تشکیل دهنده غذاهای خود کنترل کامل داشته باشید.

در نهایت، بهترین راه برای داشتن یک رژیم غذایی سالم، مصرف غذاهای تازه و طبیعی است.

این غذاها حاوی فیبر، ویتامین‌ها، مواد معدنی و سایر مواد مغذی ضروری هستند که برای حفظ سلامتی بدن مورد نیاز است.

و به طور خلاصه، مواد غذایی فوق فرآوری شده به دلیل کاهش ارزش غذایی و افزایش مواد افزودنی مضر، می‌توانند بر سلامتی تأثیر منفی بگذارند. بنابراین، بهتر است مصرف این نوع غذاها را محدود کرده و به سمت یک رژیم غذایی سالم و متعادل حرکت کنیم.